Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Olsztynie

UZASADNIENIE

Powód A. A. (1) domagał się w pozwie zasądzenia na jego rzecz od pozwanych K. A. (1) i A. A. (2) kwot po 400 zł miesięcznie tytułem alimentów.

Uzasadniając swoje żądanie podał, że K. A. (1) jest jego byłą żoną, a A. A. (2) córką ze związku małżeńskiego. Obie posiadają stałe źródła dochodów- była żona utrzymuje się z emerytury oraz wynajmu mieszkań, natomiast córka z wynagrodzenia za pracę za granicą. Powód natomiast, jak podał w uzasadnieniu, pozostaje w niedostatku. Otrzymuje rentę w wysokości 770 zł miesięcznie oraz alimentów od dwójki dzieci. Tytułem alimentów powód winien otrzymywać łącznie 400 zł miesięcznie, jednak dzieci przekazują na jego rzecz tylko 240 zł. Powód podał dodatkowo, że wynajmuje pokój, a zadłużenie z tytułu czynszu wynosi 15 tysięcy złotych.

Swoje żądanie powód podtrzymał w kolejnych pismach procesowych i na rozprawie, na której podał ostatecznie, że jego zdaniem członkowie rodziny powinni mu zapewnić samodzielne mieszkanie, bowiem w okresie pozostawania w związku małżeńskim z pozwaną K. A. (1), to powód utrzymywał całą rodzinę. Obecnie natomiast była żona i dzieci nie czynią na jego rzecz żadnych świadczeń, choć ich sytuacja materialna na to pozwala. Dzieci powoda, jak wskazał, nie utrzymują z nim kontaktów i nie wykazują zainteresowania jego sytuacją.

Pozwane K. A. (1) i A. A. (2) w odpowiedzi na pozew i na rozprawie wnosiły o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu podawały, że żądanie powoda jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, bowiem powód został skazany za umyślne przestępstwo popełnione na ich szkodę. Dodatkowo pozwana K. A. (1) podała, że obecnie choruje i ponosi znaczne koszty związane z leczeniem, wobec czego nie jest w stanie łożyć jakichkolwiek kwot na utrzymanie powoda. A. A. (2) również wskazywała, że jej możliwości zarobkowe nie pozwalają na przekazywanie środków na utrzymanie powoda. Córka powoda podała, że pracuje za granicą, jednak poza wydatkami związanymi z bieżącym utrzymaniem ponosi znaczne koszty związane z leczeniem. Dodatkowo wspiera finansowo swoją siostrę, której córka również choruje, a od momentu, gdy zachorowała pozwana K. A. (1), będzie wspierać finansowo także matkę.

Sąd ustalił co następuje:

Powód A. A. (1) pozostawał do 1992 roku w związku małżeńskim z pozwaną K. A. (1). Ze związku tego pochodzi czworo dzieci, w tym pozwana A. A. (2). Małżeństwo stron zostało rozwiązane wyrokiem z dnia 11 lutego 1992 roku.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 21 października 2002 roku, wydanym przez Sąd Rejonowy w Olsztynie powód został skazany za przestępstwo z art. 191 § 1 kk popełnione na szkodę pozwanej K. A. (1) w okresie od 24 listopada 2001 roku do 28 grudnia 2001 roku polegające na tym, że we wskazanym wyżej okresie w O. przy ulicy (...) działając w celu zmuszenia do określonego zachowania, poprzez wymianę zamka w drzwiach wejściowych do mieszkania nr (...) i nie udostępnienia klucza do niego uniemożliwił pozwanej korzystanie we wspólnego lokalu, przy czym groził jej, że w przypadku próby wejścia pozbawi ją życia.

( dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa- k. 12, odpis skrócony aktu urodzenia- k. 13, wyrok z dnia 11.02.1992r.- k. 31 akt I 2 C 953/91 Sądu Wojewódzkiego w Olsztynie, wyrok z dnia 21.10.2002r.- k. 171 akt VII K 381/02 Sądu Rejonowego w Olsztynie)

A. A. (1) utrzymuje się obecnie z emerytury w wysokości 1309,15 zł, z której z tytułu prowadzonych postępowań egzekucyjnych potrącana jest łączna kwota 327,28 zł. Otrzymuje również alimenty od syna i córki w wysokości odpowiednio 250 i 150 zł miesięcznie. Z tego tytułu powstała zaległość na rzecz powoda. Powód nie posiada majątku, nie spłaca kredytów ani pożyczek. W wyniku podziału majątku na rzecz powoda od K. A. (1) przyznana została tytułem spłaty kwota 49561,10 zł płatna w trzech równych ratach rocznych poczynając od dnia 30 czerwca 2004 roku. Na rzecz pozwanej przyznany został natomiast lokal mieszkalny przy ulicy (...) w O.. Pozwana dokonała potrącenia wierzytelności z tytułu spłaty z należnymi na jej rzecz od powoda kosztami procesu zasądzonymi prawomocnymi orzeczeniami sądów w postępowaniach wszczynanych przez powoda przeciwko pozwanej.

A. A. (1) mieszka w wynajętym pokoju, za który płaci 400 zł miesięcznie. Opłaca również podatek od umowy najmu w wysokości 34 zł miesięcznie. Powód nie ponosi innych opłat związanych z utrzymaniem mieszkania.

Od 10 lat A. A. (1) leczy się na serce. Przyjmuje stałe leki, za które płaci około 100 zł miesięcznie.

( dowód: decyzja ZUS- k. 182,272, potwierdzenia wypłaty- k. 186,273, postanowienie z dnia 19.11.2003r.- k. 298 akt I Ns 1477/01 Sądu Rejonowego w Olsztynie, informacja ZUS- k. 126, dokumentacja lekarska- k. 165-170, umowa najmu- k. 175-177, oświadczenie- k. 178, potwierdzenia wpłat- k. 179, wyciąg z rachunku bankowego- k. 183-185,270-271, rozliczenie świadczenia alimentacyjnego- k. 268,269; zeznania świadka B. P.- k. 289; przesłuchanie powoda A. A. (1)- k. 289v-290)

Pozwana K. A. (1) utrzymuje się z emerytury w wysokości 1573,37 zł miesięcznie. Mieszka w lokalu przyznanym na jej rzecz w wyniku podziału wspólnego majątku. Koszty związane z utrzymaniem mieszkania wynoszą: czynsz- 275,99 zł miesięcznie, energia elektryczna 112,43- 207,71 zł co dwa miesiące.

U pozwanej K. A. (1) stwierdzono chorobę nowotworową. Obecnie pozwana przechodzi chemioterapię. W związku ze zwiększonymi wydatkami otrzymuje pomoc finansową od A. A. (2), która przekazuje na jej rzecz kwotę 120-150 euro miesięcznie.

( dowód: decyzja ZUS- k. 43, zawiadomienie o wysokości opłat- k. 40, rozliczenie kosztów- k. 41, faktury VAT- k. 38,39, dokumentacja lekarska- k. 47-51,144,145, potwierdzenia przelewów- k. 286,287; przesłuchanie pozwanej A. A. (2)- k. 251v-252)

A. A. (2) mieszka i pracuje w Niemczech. Wymieniona zatrudniona jest w pełnym wymiarze czasu pracy i zarabia 1600 euro miesięcznie.

Pozwana wynajmuje mieszkanie. Opłaca czynsz w wysokości 360 euro miesięcznie i ponosi pozostałe koszty związane z eksploatacją mieszkania. Za energię elektryczną pozwana płaci 30 euro miesięcznie, taką samą kwotę płaci za telewizję i telefon.

A. A. (2) choruje na chorobę H. oraz nadciśnienie. Przyjmuje stałe leki, za które płaci 80-90 euro miesięcznie.

Pozwana przekazuje środki pieniężne na rzecz swojej matki. Wspiera również finansowo siostrę opłacając zajęcia dodatkowe siostrzenicy w kwocie 98 euro miesięcznie.

( dowód: informacja o zarobkach- k. 67-68,82-83, umowa najmu- k. 84-86, potwierdzenie przelewu- k. 99-103,286,287; przesłuchanie pozwanej A. A.- k. 251v-252)

A. A. (2) nie utrzymuje kontaktów z ojcem ( bezsporne)

Sąd zważył co następuje:

Ustalenia faktyczne w sprawie oparte zostały o dokumenty złożone przez strony do akt oraz zgromadzone w aktach I C 953/91 Sądu Wojewódzkiego w Olsztynie, I Ns 1477/01 Sądu Rejonowego w Olsztynie, VII K 381/02 Sądu Rejonowego w Olsztynie oraz I C 1291/15 Sądu Rejonowego w Olsztynie, a także o wyjaśnienia powoda A. A. (1) i A. A. (2). Wyjaśnieniom stron Sąd dał wiarę w tym zakresie, w jakim znalazły one potwierdzenie w zgromadzonych dokumentach, przy czym zaznaczyć należy, że w części dotyczącej ponoszonych przez strony kosztów utrzymania stan faktyczny pozostawał bezsporny. Również wiarygodność zgromadzonych dokumentów nie była co do zasady kwestionowana.

Sporna natomiast pozostawała ocena sytuacji majątkowej stron oraz ocena panujących między wymienionymi relacji. Powód A. A. (1) kwestionował twierdzenia pozwanej K. A. dotyczące braku dodatkowych dochodów z tytułu najmu lokalu, jednakże twierdzenia wymienionego w tym zakresie pozostały nieudowodnione. Pozostają one w sprzeczności z wydrukiem księgi wieczystej ( k. 147-152), której z mocy art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przysługuje rękojmia wiary publicznej oraz załączonej do akt umowy najmu przedmiotowego lokalu, z których jednoznacznie wynika, że K. A. nie jest właścicielką lokalu i stroną umowy najmu. Wprawdzie powód domagał się w toku postępowania przeprowadzenia dowodu na okoliczność, że dochody z najmu tego lokalu czerpie faktycznie powódka, jednakże Sąd wniosek oddalił z uwagi na to, że nie był on sprecyzowany. Powód nie wskazał we wniosku jakie ewentualnie środki dowodowe miałyby służyć zweryfikowaniu jego przekonania w tym zakresie.

W przekonaniu Sądu roszczenie powoda zarówno wobec pozwanej K. A. (1) jak i A. A. (2) nie zasługiwało na uwzględnienie.

Żądanie wobec pozwanej K. A. (1) należało oceniać przez pryzmat art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który reguluje obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami. Powołany przepis stanowi, że małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. W myśl paragrafu 3 art. 60 krio, obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Od orzeczenia rozwodu między powodem i K. A. (1) upłynął okres 25 lat. Zgodnie z poglądami doktryny i ugruntowanym orzecznictwem, obowiązek alimentacyjny rozwiedzionego małżonka, który nie został uznany za winnego lub współwinnego rozkładu pożycia, wygasa z upływem 5 lat od chwili prawomocnego orzeczenia rozwodu, jeżeli termin ten nie został przedłużony przez sąd. Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego z upływem wymienionego terminu jest zasadą, od której dopuszczalne jest odstępstwo ze względu na wyjątkowe okoliczności, które również muszą powstać przed upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu.

Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie okoliczności takie nie zachodzą. Bezspornym było w niniejszej sprawie, że powód A. A. (1) nie otrzymał kwoty przyznanej na jego rzecz w wyniku podziału wspólnego majątku. Istotną jest jednak przyczyna takiego stanu rzeczy. Jak podał sam powód w swoich wyjaśnieniach, w 2010 roku pozwana chciała przekazać na jego rzecz kwotę 10 tysięcy złotych, zaś on odmówił jej przyjęcia domagając się spłaty całości ( k. 289v). w kolejnych latach, co również bezsporne, powód wszczynał przeciwko pozwanej postępowania cywilne, w których, w wypadku niekorzystnego dla niego rozstrzygnięcia, obciążany był kosztami procesu na rzecz pozwanej. Nie było również przedmiotem sporu, że wierzytelności z tego tytułu pozwana potrąciła z wierzytelnością powoda z tytułu spłaty po podziale wspólnego majątku. Podkreślić należy, że dokonanie potrącenia jest, zgodnie z art. 498 kodeksu cywilnego, formą umorzenia wierzytelności, skutkuje uchyleniem obowiązku realnego wykonania dwóch zobowiązań, a każdy z wierzycieli zostaje zwolniony ze swojego zobowiązania do wysokości niższej wierzytelności. W tym stanie rzeczy nie sposób zgodzić się z twierdzeniami powoda, że pozwana nie zrealizowała ciążącego na niej z mocy prawomocnego postanowienia obowiązku spłaty na jego rzecz.

W tym miejscu podkreślić należy, że po ustaniu małżeństwa, w wypadku, gdy rozwód nie został orzeczony z wyłącznej winy jednego małżonka, przestaje również obowiązywać zasada równej stopy życiowej małżonków. Tym samym zdaniem Sądu nie zasługiwał na podzielenie argument powoda, że zasądzenie alimentów na jego rzecz uzasadnia fakt, iż pozwana zajmuje własnościowe mieszkanie, zaś powód zmuszony jest wynajmować pokój. W postępowaniu o podział wspólnego majątku Sąd ustalił równe udziały obojga byłych małżonków w majątku wspólnym i prawomocnym postanowieniem dokonał podziału oraz rozliczył należności wynikające ze spłaty oraz nakładów. Z wiadomych sobie względów powód, do czego miał prawo, nie przeznaczył środków przyznanych na jego rzecz tytułem spłaty na zabezpieczenie swoich potrzeb mieszkaniowych, natomiast brak jest podstaw do tego, aby skutkami działań podejmowanych przez powoda, w szczególności w zakresie dysponowania jego finansami, obciążona została pozwana.

Niezależnie od powyższego roszczenie powoda wobec K. A. (1) o zasądzenie alimentów należało w przekonaniu Sądu uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z art. 144 ¹ krio, obowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Choć małżeństwo stron zostało rozwiązane bez orzekania o winie, to jednak już po uprawomocnieniu wyroku w sprawie o rozwód przed Sądem Rejonowym w Olsztynie w sprawie VII K 381/02 zapadł wyrok skazujący powoda za czyn z art. 191 § 1 kk popełniony na szkodę pozwanej K. A. (1). Wprawdzie powód w toku niniejszego postępowania kwestionował prawidłowość tego orzeczenia, jednak zgodnie z art. 11 kodeksu postępowania cywilnego ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Oznacza to, że w postępowaniu cywilnym Sąd nie może czynić odmiennych niż wynikające z prawomocnego wyroku karnego ustaleń co do winy skazanego będącego następnie stroną postępowania cywilnego, a do tego zmierzał w niniejszym postępowaniu powód A. A. (1). Tym samym w niniejszej sprawie nie było możliwe zakwestionowanie okoliczności, że powód popełnił na szkodę pozwanej K. A. (1) przestępstwo. Zdaniem Sądu jest to okoliczność wystarczająca do tego, aby żądanie powoda kierowane wobec byłej żony uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zachowanie powoda wobec byłej małżonki jest na tylko naganne i powszechnie uznawane za nieakceptowalne, że zostało spenalizowane w art. 191 § 2 kk.

Ostatecznie zaś podnieść należy, że powód nie wykazał w niniejszej sprawie stanu niedostatku, który w myśl cytowanego już wyżej art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi przesłankę warunkującą powstanie obowiązku alimentacyjnego.

Przez niedostatek rozumieć należy stan, gdy uprawniony nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych, pozwalających na pełne zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb. Analiza sytuacji powoda prowadzi do wniosku, że nie odbiega ona na niekorzyść od sytuacji przeciętnej osoby w wieku powoda, utrzymującej się ze świadczenia rentowego czy emerytalnego. Stałe comiesięcznie wydatki powoda, jak wynika z jego wyjaśnień i dokumentów zgromadzonych w aktach, związane z zapewnieniem mieszkania i leczeniem, oscylują w granicach 534 zł. Powód otrzymuje łącznie kwotę 400 zł miesięcznie tytułem alimentów od syna i córki. Otrzymuje również emeryturę w wysokości 1309,15 zł. Faktem jest, że są z niej dokonywane potrącenia na poczet kosztów procesu, jednakże, jak wskazywano wyżej, wynikają one wyłącznie z postępowań inicjowanych przez samego powoda. Każda osoba występująca do Sądu z powództwem winna się liczyć z koniecznością poniesienia kosztów, w tym kosztów procesu, o których orzeka się w postępowaniu cywilnym na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. Jest prawem powoda wszczynanie kolejnych postępowań cywilnych, ale wymieniony winien się liczyć z koniecznością poniesienia ewentualnych kosztów procesu. Brak jest natomiast jakichkolwiek podstaw do tego, aby sytuację, gdy powód własne środki przeznacza na kolejne procesy, a nie na swoje bieżące potrzeby, uznać za stan niedostatku. Stan ten bowiem należy oceniać każdorazowo również przez pryzmat tego, czy strona podejmuje racjonalne decyzje finansowe. Zdaniem Sądu powód mając do dyspozycji kwotę 400 zł miesięcznie z tytułu alimentów oraz 1309,15 zł z tytułu emerytury nie pozostaje w niedostatku. Tym samym nie została w realiach niniejszej sprawy spełniona przewidziana w art. 60 § 1 krio przesłanka warunkująca powstanie po stronie byłej żony powoda obowiązku alimentacyjnego, tym bardziej, że dochody jakimi dysponują wymienieni są porównywalne.

Z tego samego względu, a zatem wobec braku podstaw do ustalenia, że A. A. (1) pozostaje w niedostatku, na uwzględnienie nie zasługiwało również zdaniem Sądu roszczenie powoda wobec pozwanej A. A. (2). Zgodnie z art. 128 krio, obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Również w wypadku obowiązku alimentacyjnego zstępnych warunkiem powstania obowiązku alimentacyjnego jest pozostawanie w niedostatku – art. 133 § 2 krio. Ta przesłanka, jak już wskazano, nie została w niniejszej sprawie spełniona.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd uznając roszczenia za niezasadne w świetle powołanych wyżej przepisów powództwo oddalił, o czym orzekł w pkt. I wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc- pkt II wyroku, przy czym rozstrzygnięcie w tym zakresie wymaga skorygowania. Wysokość kosztów procesu tj. kosztów zastępstwa procesowego ustalona bowiem została w oparciu o § 4 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. 2015, poz. 1804 z późń. zm.), zaś prawidłową podstawę ustalenia wysokości kosztów winien stanowić § 4 ust. 1 pkt 9 cytowanego rozporządzenia.

Mając na względzie wysokość potrąceń dokonywać ze świadczenia rentowego powoda, o kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz. U. 2016, poz. 623)- pkt III.

ZARZĄDZENIE

1)  Odnotować

2)  Odpis doręczyć pełnomocnikowi pozwanych oraz powodowi z pouczeniem

3)  Z apelacją lub za 14 dni

O., 14.04.2017r.