Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Olsztynie

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie, I Wydział Cywilny,

w składzie:

Przewodniczący: SSR Tomasz Bulkowski

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Karolina Mazan – Berent

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2018 r., w O., na rozprawie,

sprawy z powództwa (...) (...) z siedzibą w W.

przeciwko J. J.

o zapłatę

oddala powództwo.

SSR Tomasz Bulkowski

Sygn. akt I C 4650/17 upr

UZASADNIENIE

Powód (...) (...) z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej J. J. kwoty 2585,30 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego roszczenia powód wskazał, że 9.05.2016r. pozwana w czasie rozmowy telefonicznej zawarła z (...) Finanse Sp. z o.o. umowę pożyczki. Pozwana nie dokonała całkowitej spłaty zobowiązania wobec czego poprzedni wierzyciel wypowiedział umowę i „na mocy cesji z dnia 11.09.2015r. (...) Sp. z o.o. Sp. j. (obecnie (...) Finanse Sp. z o.o.) dokonał w dniu 11.05.2016r. przelewu wierzytelności przysługującej od pozwanej na rzecz powoda”. Według powoda pozwana została poinformowana, że pożyczkodawca niezwłocznie po zawarciu umowy dokona cesji wierzytelności na rzecz powoda.

Pełnomocnikowi powoda zakreślono termin tygodnia na ewentualne złożenie dodatkowych wniosków dowodowych, pod rygorem nie zastosowania domniemania wynikającego z art. 339 § 2 kpc w razie zaistnienia podstaw do wydania wyroku zaocznego. Powód w odpowiedzi na powyższe nie złożył żadnych wniosków dowodowych.

Pozwana nie złożyła odpowiedzi na pozew, ani nie stawiła się na rozprawę.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 11 września 2015r. (...) Sp. z o.o. Sp. jawna z siedzibą we W. zawarła z powodem umowę przelewu wierzytelności wymienionych w Wykazie Wierzytelności wynikających z zawartych umów pożyczek, a także wierzytelności uruchomionych w okresie od 1 do 15 września 2015r. Przedmiotem umowy miały być również wierzytelności z pożyczek zawieranych przez sprzedającego od dnia 14 września 2015r., które stanowić miały przedmiot cyklicznych przelewów poczynając od 14 września 2015r.

(okoliczności niesporne – umowa k.14-21)

W dniu 11 maja 2016 roku J. M. w imieniu (...) Finanse Sp. z o.o. we W. złożył oświadczenie o dokonaniu w dniu 11.05.2016r., na mocy umowy przelewu wierzytelności z 11.09.2015r., na rzecz powoda przelewu wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki nr (...) z dnia 9 maja 2016r. zawartej pomiędzy cedentem a pozwaną.

(oświadczenie k.22)

Ustalony stan faktyczny wynikał z przedłożonych dokumentów. P. nie złożył odpowiedzi na pozew i wyjaśnień na rozprawie, co spowodowało wydanie wyroku zaocznego (art.339 § 1 kpc).Wprawdzie zgodnie z art. 339 § 2 kpc zasadą jest, że wydając wyrok zaoczny przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, jednak zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego. W sytuacji gdy przytoczone okoliczności budzą uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa, sąd nie ma obowiązku, a nawet nie może zastosować domniemania wynikającego z treści powołanego przepisu. Sytuacja taka miała miejsce w przedmiotowej sprawie.

Sąd zważy, co następuje:

Powód, który był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, nie zaoferował dowodów potwierdzających, że pozwana zawarła umowę z (...) Finanse Sp. z o.o. we W..

Powód wskazywał, że do zawarcia umowy doszło przez telefon. Zastosowanie w sprawie znajdą zatem przepisy ustawy o prawach konsumenta z dnia 30 maja 2014r (Dz. U. z 2014r. poz.827 ze zm.). Nie budziło wątpliwości, że pozwana była konsumentem, a pożyczkodawca przedsiębiorcą.

Zgodnie z art.20ust.1 powołanej ustawy jeżeli przedsiębiorca kontaktuje się z konsumentem przez telefon w celu zawarcia umowy na odległość, ma obowiązek na początku rozmowy poinformować konsumenta o tym celu, a ponadto podać identyfikujące go dane oraz dane identyfikujące osobę, w imieniu której telefonuje. Analiza treści utrwalonej rozmowy wskazuje, że obowiązki te pożyczkodawca wykonał.

Art.20ust.2 stanowi, że jeżeli przedsiębiorca proponuje konsumentowi zawarcie umowy przez telefon, ma obowiązek potwierdzić treść proponowanej umowy utrwaloną na papierze lub innym trwałym nośniku. Oświadczenie konsumenta o zawarciu umowy jest skuteczne, jeżeli zostało utrwalone na papierze lub innym trwałym nośniku po otrzymaniu potwierdzenia od przedsiębiorcy. Uwzględniając treść ww. przepisu wskazać zatem trzeba, że w trakcie rozmowy telefonicznej lub po niej przedsiębiorca musi skontaktować się z konsumentem i przekazać mu na trwałym nośniku treść proponowanej umowy. Oczywiście ustawodawca (zdanie 1 art.20ust.2 ustawy) nie wymaga przekazania treści umowy w formie papierowej. Dopuszczalne jest np. dokonanie tego przez pocztę elektroniczną. Niemniej jednak konsument, zanim złoży oświadczenie o zawarciu umowy przez telefon musi wiedzieć na co się zgadza (znać treść umowy), która powinna być utrwalona na papierze lub innym trwałym nośniku. Dopiero po potwierdzeniu treści proponowanej umowy przedsiębiorca może – ponownie kontaktując się z konsumentem telefonicznie – odebrać od niego oświadczenie o zawarciu umowy. Obowiązki, o których mowa w art. 20 ustawy, mają też niwelować element zaskoczenia towarzyszący rozmowie telefonicznej.

W przedmiotowej sprawie przedsiębiorca proponujący zawarcie umowy przez telefon nie dochował wymogów wskazanych w powołanym przepisie. Oczywiście w czasie rozmowy przedstawiciel pożyczkodawcy przeczytał treść umowy, zrobił to jednak w takim tempie, że konsument nie miał najmniejszych możliwości zapoznania się z treścią umowy. Ponadto takie odczytanie najważniejszych warunków umowy w czasie rozmowy telefonicznej, w trakcie której konsument ma złożyć oświadczenie o zawarciu umowy, nie spełnia wymogu z art.20ust.2 ustawy tj. potwierdzenia treści proponowanej umowy na papierze lub trwałym nośniku. Wymóg ten został wprowadzony po to, aby konsument mógł spokojnie zapoznać się z treścią umowy i podjęcia decyzji. W przedmiotowej sprawie konsument takiej możliwości został pozbawiony. Powód przy tym nie wskazywał, aby treść umowy została przed nagraną rozmową potwierdzona przez pożyczkodawcę i udostępniona pozwanej. Analiza treści nagrania również nie wskazuje, że pozwanej wcześniej udostępniono treść umowy (k.6-8) i wiedziała na co się zgadza.

W art.20ust.2 zdanie 2 jest bowiem mowa jakie warunki muszą być spełnione, aby oświadczenie konsumenta o zawarciu umowy było skuteczne. Niedopełnienie zatem przez przedsiębiorcę obowiązku potwierdzenia oświadczenia o zawarciu umowy skutkuje bezskutecznością złożonego przez konsumenta oświadczenia woli. Spełnienie świadczenia przez przedsiębiorcę, w przypadku bezskuteczności oświadczenia konsumenta, na podstawie art. 5 ustawy est świadczeniem niezamówionym, i jego ewentualne spełnienie następuje na ryzyko przedsiębiorcy, przy czym nie nakłada na konsumenta żadnych zobowiązań.

W przedmiotowej sprawie powód nie udowodnił, aby umowa została wykonana przez pożyczkodawcę. Nie przedłożył żadnego dowodu wypłaty na rzecz pozwanej kwoty, o której mowa w czasie rozmowy. Wydaje się, że powód nie wie, czy środki zostały wypłacone, a przynajmniej nie ma na to żadnych dowodów, gdyż zakładać należy, że gdyby takowymi dysponował to przedstawiłby je na żądanie sądu (k.32).

Sąd pragnie podkreślić, że skoro sam powód - w świetle dokumentów którymi dysponuje (w zasadzie nie dysponuje żadnymi dokumentami potwierdzającymi przelew środków) nie wie czy doszło do wykonania umowy przez pożyczkodawcę (pożyczkodawca był przekonany, że umowa została skutecznie zawarta, to nie sposób aby sąd ustalił powyższe opierając się na domniemaniu wynikającym z art.339§2k.p.c.

Zważywszy, że art. 339§ 2 k.p.c. przewiduje daleko idące odstępstwo od obowiązującej w postępowaniu cywilnym reguły wykazywania za pomocą środków dowodowych faktów, z których strona procesu wywodzi skutki prawne, przepis ten należy stosować z wyjątkową ostrożnością. Twierdzenia powoda, na których miałby opierać się Sąd, powinny być jasne i spójne, a jakiekolwiek sprzeczności pomiędzy nimi nieodzownie skutkują powstaniem uzasadnionych wątpliwości co do ich zgodności z prawdą po stronie Sądu orzekającego. Wywody strony powodowej dotyczące stanu faktycznego sprawy mogą się okazać niewiarygodne w wyniku oceny ich zgodności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, ale także w efekcie ich zestawienia z załączonym do pozwu i innych pism procesowych materiałem dowodowym.

Wszystkie opisane okoliczności spowodowały, że w przedmiotowej sprawie, nie można było zastosować domniemania wynikającego z art.339§2k.p.c. Powód opiera twierdzenia o okolicznościach faktycznych nie na dokumentach, z którymi mógł się zapoznać i zweryfikować, lecz na informacji przekazanej przez zbywcę wierzytelności, co musiało budzić uzasadnione wątpliwości co do wiarygodności tych twierdzeń.

Gdyby nawet jednak pożyczkodawca wypłacił pozwanej pieniądze uważając, że umowa została zawarta, to pozwana nie miała obowiązku ich zwrotu. Nie doszło bowiem, jak już zostało wykazane, do zawarcia umowy pożyczki.

Sąd nie mógł ustalić, że wprawdzie nie zaistniały zdarzenia, na które powód powoływał się w pozwie ale jednak pozwana ma obowiązek zwrócić żądaną kwotę na innej podstawie faktycznej i prawnej – bezpodstawne wzbogacenie.

Sąd jest związany żądaniem pozwu i nie może zmienić podstawy faktycznej powództwa, ponieważ wówczas, przekraczając jej granice i nawet uwzględniając zasługujący na ochronę interes prawny jednej ze stron, staje się jej adwokatem, pozbawiając przegrywającego możności obrony swych praw (np. poprzez zgłoszenie zarzutu z art. 409 k.c.). Nie stanowi naruszenia zakazu zastosowanie tylko innej niż wskazana przez powoda podstawy prawnej. Stanowisko to znajduje wyraz w orzecznictwie. Przykładowo należy przytoczyć orzeczenie SN z dnia 16 września 2009 r., II CSK 189/09, LEX nr 564981, w którym wskazano, że jeżeli z powołanych w pozwie okoliczności faktycznych wynika, że roszczenie jest uzasadnione w całości bądź w części, to należy go w takim zakresie uwzględnić, chociażby powód nie wskazał podstawy prawnej albo przytoczona przez niego okazała się błędna. W niniejszej sprawie jednak uwzględnienie powództwa wymagałoby nie tylko zastosowania innej podstawy prawnej ale przede wszystkim innej podstawy faktycznej aniżeli wskazywana przez powoda, co byłoby już niedopuszczalne. Powód mógłby bowiem dochodzić roszczenia na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (zob. wyrok SN z 16.05.2000r. IV CKN 32/00).

W wyroku z dnia 18 marca 2005 r., II CK 556/04, OSNC 2006, nr 2, poz. 38, Sąd Najwyższy trafnie przyjął, że oparcie wyroku na podstawie faktycznej niepowołanej przez powoda jest orzeczeniem ponad żądanie w rozumieniu art. 321. W sprawie chodziło o przypadek, w którym powód opierał swe żądanie na umowie pożyczki, która okazała się nieważna (ze względu na brak zezwolenia dewizowego). Zdaniem Sądu Najwyższego, w świetle art. 321 § 1, niedopuszczalne jest zasądzenie określonego świadczenia pieniężnego na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu w sytuacji, gdy umowa pożyczki obejmująca to świadczenie jest nieważna. Przedmiotem żądania był bowiem zwrot pożyczki, a okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie sprowadzały się do wykazania faktu udzielenia pożyczki, jej wysokości oraz jej niezwrócenia. Tymczasem okoliczności faktyczne, które uzasadniają roszczenie oparte na konstrukcji bezpodstawnego wzbogacenia lub nienależnego świadczenia, są zupełnie inne. Odmiennie przedstawia się też obrona pozwanego. Nie można zatem, według Sądu Najwyższego, przyjąć, aby żądanie zwrotu pożyczki i żądanie zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, stanowiły ten sam przedmiot żądania, w rozumieniu art. 321 § 1. W uzasadnieniu podniesiono, że żądanie powództwa określa nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna. Powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 1949 r., Wa.C. 165/49, (...) 1950, nr 3, poz. 61, Sąd Najwyższy podniósł, że zasądzenie sumy pieniężnej, która wprawdzie mieści się w granicach kwotowych powództwa, lecz z innej podstawy faktycznej, stanowi orzeczenie ponad żądanie. Odwołał się też do tezy, że wyrok uwzględniający powództwo na zasadzie faktycznej, na której powód ani w pozwie, ani w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie opierał powództwa, stanowi zasądzenie ponad żądanie (wyrok SN z dnia 24 stycznia 1936 r., C II 1770/35, (...) 1936, nr 2, poz. 148), oraz że sąd nie może uwzględnić roszczenia na innej podstawie faktycznej niż wskazana w pozwie (wyrok SN z dnia 29 października 1993 r., I CRN 156/93, niepubl.). Sąd w niniejszym składzie w całości podziela stanowisko wyrażone w zacytowanych orzeczeniach.

Mając na względzie wszystkie przedstawione okoliczności oraz powołane przepisy powództwo należało oddalić.

SSR Tomasz Bulkowski