Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Olsztynie

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Piotr Żywicki
Protokolant:	st. sekr. sądowy Małgorzata Karwacka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 listopada 2016 r. w O.

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.,

przeciwko D. K.,

o zapłatę,

I.  zasądza od pozwanej D. K. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 1833,08 zł (tysiąc osiemset trzydzieści trzy złote 08/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16.05.2016r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie oddala powództwo;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 677,30 zł (sześćset siedemdziesiąt siedem złotych 30/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

IV.  wyrokowi w pkt I i III nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

/-/ SSR Piotr Żywicki

Sygn. akt I C 1966/16 upr

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie od pozwanej kwoty 3.518,31 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że zawarł z pozwaną umowę, której przedmiotem było udzielenie pożyczki pieniężnej w kwocie 3.826,20 zł. Miała być ona zwrócona w 60 tygodniowych ratach, jednakże pozwana wpłaciła jedynie 1258,25 zł. Z uwagi na brak spłaty zadłużenia powód skierował do pozwanej wezwanie do zapłaty, które pozostało bez odpowiedzi.

Pozwana D. K. nie złożyła odpowiedzi na pozew, nie podjęła obrony w sprawie i nie stawiła się na rozprawę mimo prawidłowego zawiadomienia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 września 2012 r. strony zawarły umowę pożyczki, na podstawie której powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 2.400 zł z roczną stopą oprocentowania w wysokości 20 %. Pozwana zobowiązana była do zapłaty kwoty 2.891,33 zł, w tym opłaty za obsługę pożyczki w domu w kwocie 1.134,87 zł. Rzeczywista stopa oprocentowania wyniosła 47,68 %. Pozwana obowiązana była spłacić pożyczkę w 60 tygodniowych ratach po 63,77 zł.

(dowód: umowa pożyczki pieniężnej – k. 24-27)

Pozwana dokonała spłaty jedynie 1258,25 zł.

(dowód: historia spłat k. 28).

Sąd zważył, co następuje:

Na podstawie zebranego materiału dowodowego roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie w części.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, których prawdziwość nie budziła wątpliwości.

Jednocześnie, zgodnie z art. 339 § 2 k.p.c. w wypadku wydania przez sąd wyroku zaocznego, przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

W niniejszej sprawie powód opierał swoje roszczenie na zapisach umowy łączącej go z pozwaną, na podstawie której pozwana zobowiązana była do zwrotu kwoty pożyczki oraz całkowitych kosztów pożyczki, z uwzględnieniem odsetek, a także opłat za obsługę domu.

Należy jednak wskazać, że do umowy pożyczki, czy też kredytu, zawieranej pomiędzy powodem jako przedsiębiorcą, a pozwaną jako konsumentem, zastosowanie ma ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2011.126.715), która we wskazanych w niej ramach ogranicza swobodę umów, opisaną w art. 353 ¹ k.c. Do umowy tej znajdują zastosowanie także ogólne przepisy kodeksu cywilnego dotyczące pożyczki (art. 720 k.c. i nast.).

Jak wynika z przepisu art. 5 pkt 8 ustawy o kredycie konsumenckim, całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu. Z kolei w pkt 6 tego artykułu wskazano, że całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Uwzględniając powyższe, obowiązek zwrotu przez pozwaną kwoty pożyczki, wynikający wprost z przepisu art. 720 k.c. nie budzi zastrzeżeń co do zasady. W umowie z dnia 21 czerwca 2012 r. kwota pożyczki wyniosła 2.400 zł (bez uwzględnienia opłaty za obsługę w domu). Łączną kwotę odsetek określono na 291,33 zł.

Powód dochodził także roszczeń z tytułu obsługi w domu, której wysokości formalnie nie sprecyzował.

W ocenie Sądu nieuwzględnienie tych opłat w całkowitych kosztach pożyczki wskazanej w umowie powoduje, że albo mamy do czynienia z naruszeniem przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, albo, jak przyjął Sąd, że zapisy te stanowią osobne, ale powiązane z umowami pożyczki, zobowiązania. Nie ma ona zatem samodzielnego, niezależnego charakteru w stosunku do umowy pożyczki, jest ona jedynie dodatkiem. Umowy tego typu podlegają ocenie pod kątem zgodności z zasadami współżycia społecznego i zgodności z prawem. Do zasad tych odnoszą się z kolei trzy przepisy: art. 5 k.c., (który stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony), art. 58 k.c. (§1 - czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. § 2 - nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.) oraz art. 353 ¹ k.c. (strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego).

Z kolei za naruszenie zasad współżycia społecznego należy rozumieć zawarcie umowy sprzecznej z uczciwością i rzetelnością kupiecką lub takiej, która kształtować będzie wzajemne stosunki między stronami w sposób ewidentnie urągający słuszności (tak Agnieszka Rzetecka-Gil, Kodeks Cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX/el., 2011).

Należy także zauważyć, że obiektywnie niekorzystna dla jednej strony treść umowy spowoduje uznanie jej za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego dopiero wówczas, gdyby do ewidentnie krzywdzącego ukształtowania stosunków umownych doszło przy świadomym lub tylko spowodowanym niedbalstwem wykorzystaniu przez powoda swojej silniejszej pozycji. Wynika to z okoliczności, że umowa zawarta przez stronę działającą pod presją faktycznej przewagi kontrahenta nie może być uznana za wyraz w pełni swobodnej i rozważnie podjętej przez nią decyzji (podobnie wyrok SN z dnia 18 marca 2008 r., IV CSK 478/07).

W powyższej umowie powód doskonale zdawał sobie sprawę ze swojej dominującej pozycji względem pewnej grupy pożyczkodawców i na tej podstawie zawarł z pozwaną umowę zawierająca obsługę w domu, za którą przysługiwało mu bardzo duże wynagrodzenie, stanowiące niemal 50% całkowitej kwoty pożyczki, którą otrzymała pozwana. Wynagrodzenie to nie było w zasadzie powiązane z ilością wizyt w domu pozwanej, brak jest jakichkolwiek informacji ile razy powód lub jego przedstawiciel świadczyli usługi bezpośrednio u pozwanej.

Sąd uznał zatem, że w niniejszej sprawie, w zakresie naliczenia przez powoda wynagrodzenia od obsługi umów w domu pozwanej, doszło z całą pewnością do naruszenia zasad współżycia społecznego. Tak ustalona przez powoda opłata jednoznacznie jawi się jako nienależna próba nałożenia na konsumenta dodatkowych obciążeń przy pożyczkach, co z kolei nie jest dozwolone w świetle ustawy o kredycie konsumenckim i narusza właśnie wspomniane wyżej zasady współżycia społecznego.

Umowa w zakresie obsługi konsumenta w domu, tak jak każda umowa winna zawierać pewną równowagę stron i ekwiwalentność świadczeń, której co oczywiste w tej umowie brak. Fakt zawarcia jej przy okazji zawierania umowy pożyczki wskazuje natomiast, iż umowa w tym kształcie ma za zadanie zapewnić powodowi korzyści majątkowe w żaden racjonalny sposób nieuzasadnione.

Przez analogię, wskazując niewłaściwość postępowania powoda można przywołać wyrok sądu apelacyjnego w Lublinie z dnia 19 września 2012 r., w sprawie I ACa 377/12, który dotyczy wprawdzie nienależytego ustalenia odsetek, ale może być również zastosowany do niniejszej sprawy: „zastrzeganie w umowie pożyczki między osobami fizycznymi odsetek w wysokości nadmiernej, która nie ma uzasadnienia ani w wysokości inflacji ani w zyskach osiąganych w ramach normalnej, rzetelnie prowadzonej działalności gospodarczej, może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego”.

Z tych przyczyn Sąd uznał, że powodowi należy się wynagrodzenie za obsługę pożyczki w domu z tym, że stosowne do poczynionych przez niego nakładów i wysiłku towarzyszącemu wykonywaniu umowy.

W ocenie Sądu powód powinien wykazać, że usługa pożyczki w domu, polegająca na konkretnych czynnościach podejmowanych przez powoda lub jego przedstawicieli w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy wiązała się z określonymi kosztami i konkretnymi czynnościami. Okoliczności te nie zostały jednak wykazane.

Sąd przyjął zatem, że zasadne będzie uznanie wynagrodzenia w związku z obsługą pozwanej w domu w wysokości 1/5 wypłaconej kwoty pożyczki uznając, że takie wynagrodzenie odpowiadać będzie nakładom pracy po stronie powoda. Biorąc pod uwagę charakter tej umowy, wysokość spłaconej pożyczki, czas trwania umowy oraz obciążenie finansowe dla pozwanej związane z zapisami o obsłudze w domu Sąd uznał za zasadne roszczenie powoda za obsługę w domu w kwocie 400 zł (2.000 x 1/5).

Sumując kwotę całkowitej kwoty pożyczki otrzymanej przez pozwaną (2.400 zł), odsetek umownych (291,33 zł) oraz należności wynikających z obsługi pozwanej w domu (400 zł), zaległość pozwanej wynosi 3.091,33 zł. Skoro pozwana spłaciła z tej kwoty 1258,25 zł, to należność powoda zamyka się kwotą 1833,08 zł, którą zasądzono w pkt I wyroku na podstawie wskazanych wcześniej przepisów.

Od powyższego, zgodnie z żądaniem wskazanym w pozwie, należało zasądzić odsetki ustawowe od dnia 16.05.2016r. do dnia zapłaty, na podstawie art. 455 i art. 488 § 1 k.c.

W pkt II wyroku powództwo w pozostałej części Sąd oddalił. Niezasadność powództwa odnośnie dalszej części opłat za obsługę w domu została wyjaśniona powyżej. Powództwo o skapitalizowane odsetki podlegało oddaleniu, albowiem powód nie wyliczył ich prawidłowo przy założeniu, że opłata za obsługę w domu wynosi 20 % naliczonej kwoty. Nie sposób zatem ustalić, czy prawidłowo zaliczono wpłaty pozwanej na poczet zaległych odsetek i czy prawidłowo ustalono je od zaległych rat. Powód nie złożył wniosku o opinię biegłego, zaś wyliczenie odsetek od cotygodniowo płatnych kwot wymagało wiadomości specjalnych. Wobec reprezentowania powoda przez profesjonalnego pełnomocnika, brak było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z urzędu.

Nadto, zgodnie z art. 482 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Przepis paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.

Jak wynika z wyliczeń powoda, naliczał on odsetki od pełnych rat pożyczki, a więc także zawierających ustalone wcześniej oprocentowanie. W doktrynie jednoznacznie przyjmuje się, iż pod pojęciem „instytucji kredytowych" należy rozumieć wyłącznie banki, bowiem tylko one uprawnione są do udzielania kredytów (por. M. Rzetecka – Gil, Komentarz do art. 482 k.c., LEX i powołana tam literatura).

Naruszenie przez powoda zasady zakazu anatocyzmu tym bardziej wymagało wykazania zasadności naliczenia odsetek, któremu to obowiązkowi nie sprostano.

W pkt III wyroku orzeczono o kosztach procesu na podstawie art.100 k.p.c., zgodnie z którym razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Biorąc pod uwagę, że powód wygrał sprawę w 52,10 na jego rzecz należało zasądzić kwotę 677,30 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na podstawie art. 333 §1 pkt 3 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi w pkt I i III rygor natychmiastowej wykonalności (pkt IV wyroku).

SSR Piotr Żywicki